Strój Lasowiaka w XIX i XX w.

Lasowiacy zamieszkiwali nieurodzajne tereny Kotliny Sandomierskiej. Życie w puszczy Sandomierskiej spowodowało izolację tej grupy etnograficznej oraz konserwatyzm widoczny również w jej ubiorach.

Koszule noszone od święta szyto z lnianego płótna średnio wybielonego. Długie rękawy wszywano w oszewkę, a nieduży, wykładany kołnierzyk związywano za pomocą czerwonej wstążki. Koszula sięgała do kolan i wykładano ją na spodnie. Zdobiono ją na kołnierzyku jedynie kilkoma rzędami stebnówki szarą nicią lnianą.

Spodnie szyte były z lnianego płótna lub brązowego sukna. Znano też używane spodnie wojskowe z siwego sukna, które kupowano na jarmarkach i przerabiano według mody rodzimej.

Na koszulę zakładano ciemnoniebieską kamizelkę o plecach i rękawach z tkaniny bawełnianej. Przód, kołnierzyk i mankiety wykonane były z sukna.

Koszulę przepasywano paskiem wąskim lub szerokim (20-30 cm). Szeroki pas, zwany trzosem, zapinano za pomocą trzech lub czterech sprzączek. Zdobiono go wytłaczanym ornamentem geometrycznym i dziurkami z mosiężnymi obwódkami.

Okryciem wierzchnim była sukmana, najpierw z ciemnoniebieskiego, a później z brązowego sukna. Wyłogi rękawów oraz kołnierz podszywano siwym (ciemnobłękitnym) suknem, a jej brzegi ozdabiano niebieskim sznurkiem. Zapinano ją na haftki. Na przełomie stuleci XIX i XX zmienił się krój sukmany, tak, iż upodobniła sie ona do płaszcza. Nowy typ sukmany zapinano na szereg guziczków i pętelek, a jej brzeg obszywano czarną tasiemką.

Letnim nakryciem głowy był słomiany kapelusz o szerokim rondzie ozdabiany czarną wstążką. Popularna była również magiera z brązowego sukna obszyta czerwonym sznureczkiem i ozdobiona czterema pomponami .

Tylko najbogatsi w dni świąteczne zakładali buty przezówki. Biedniejsi niezależnie od pory roku nosili chodaki. Oba rodzaje butów zakładano na onuce.

Typowym dla tych okolic dodatkiem była torba w kształcie podkowy, zwana kaletą.

Z powodu izolacji spowodowanej ukształtowaniem terenu ubiór ten nie zmieniał się znacznie. Od lat 80-tych XIX w. zaczęto wyjeżdżać w poszukiwaniu pracy. Wpływało to na porzucenie stroju tradycyjnego, a tym samym na szybkie jego zaniknięcie.

Lasowiacy uważali, że strój męski wywodzi się z mundurów piechoty łanowej. Stąd podobno wzięła się ciemnoniebieska barwa sukmany!

Kalety noszone były już w średniowieczu, ale przy pasie. Przedstawione są one m. in. na płaskorzeźbach Ołtarza Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie!

Skip to content